کاپتان زرین سرشت پارس — قارچکش حفاظتی پرطرفدار
مقدمه
«کاپتان» (Captan) یکی از قارچکشهای حفاظتی (contact fungicide) قدیمی است که به خاطر طیف مؤثر بر بیماریهای قارچی سطحی گیاهان، قیمت قابل قبول و کاربرد متنوع در محصولات زراعی، باغی و گلخانهای شناخته شده است. شرکت زرین سرشت پارس نسخهای از این سم را عرضه میکند که با کیفیت مطمئن و بستهبندی مناسب، در بازار داخلی شناخته شده است. در این مقاله با توجه به دیتاهای عمومی و تجربی، ویژگیها، کاربرد، مقایسه با محصولات مشابه و دستور مصرف این محصول را بررسی میکنیم.
ویژگیهای فنی و خواص عمومی کاپتان
بر اساس منابع علمی معتبر:
ویژگی | مقدار / توضیح |
---|---|
نام شیمیایی | N-trichloromethylthio-4-cyclohexene-1,2-dicarboximide — کاپتان |
فرمول مولکولی | C₉H₈Cl₃NO₂S |
وزن مولکولی | حدود 300.589 گرم بر مول |
نوع عملکرد | حفاظتی (contact fungicide)؛ حرکت سیستمیک ندارد؛ باید روی سطح برگ، ساقه یا میوه حضور داشته باشد تا مؤثر باشد. |
حلالیت و پایداری | حلپذیری در آب کم؛ در شرایط قلیایی سریعتر تجزیه میشود؛ PH بالا میتواند عمر مؤثر کاپتان را کاهش دهد. |
ظاهر فیزیکی | به صورت پودری یا گرانولی یا مخلوطهای قابل تعلیق؛ رنگ معمولاً سفید یا زرد مایل به خاکستری بسته به خلوص و افزودنیها |
تأثیرات زیستمحیطی و ایمنی | • محرک پوست و چشم؛ تماس استنشاقی یا هنگام بلع ممکن است مضر باشد |
• سمیت پایین تا متوسط برای پستانداران؛ اما برای آبزیان ممکن است خطراتی داشته باشد | |
• قابل تجزیه نسبی در خاک و آب؛ لیکاژ زیاد معمولاً رخ نمیدهد اگر استفاده صحیح باشد |
موارد مصرف کاپتان زرین سرشت پارس
با توجه به کارایی عمومی کاپتان و تجربیات کشاورزان، موارد زیر از مصرف رایج آن است:
-
کنترل بیماریهایی مثل بلایت برگی (leaf blight)، سفیدک سطحی (surface mildew)، لکههای برگی (leaf spot)، پوسیدگی قارچی سطحی روی میوهها پس از باران یا رطوبت زیاد
-
در محصولات باغی: سیب، گلابی، هلو، زردآلو، گیلاس – برای جلوگیری از لکهها برگی، لکههای میوه، پوسیدگی بعد از باران
-
در سبزیجات: گوجهفرنگی، فلفل، خیار و دیگر گیاهان که حساس به قارچهای سطحی هستند
-
محصولات گلخانهای و گیاهان زینتی برای جلوگیری از لکههای قارچی برگ و ساقه در شرایط رطوبت بالا
-
در سیستمهای IPM (مدیریت تلفیقی آفات) به عنوان سم حفاظتی و برای کاهش فشار بیماری پیش از وقوع عفونت شدید
مقایسه کاپتان با محصولات مشابه
برای انتخاب بهتر، مقایسهای بین کاپتان و برخی قارچکشهای مشابه انجام میدهیم:
معیار مقایسه | کاپتان | مانکوزب | قارچکش سیستمیک (مثلاً بنزیمیدازول-ها) |
---|---|---|---|
نوع اثر | حفاظتی کامل؛ فقط در سطوح | حفاظتی؛ هم روی سطح؛ همچنین برخی سطح نفوذ/عمل مکمل در بعضی بیماریها | درمانی ـ سیستمیک؛ نفوذ داخل بافت گیاه و کنترل عفونتهای داخلی |
پایداری پس از باران/ریزش آب | کمتر مقاوم در برابر شستشو؛ نیاز به تکرار پس از باران یا آبیاری زیاد | بهتر کمی؛ اگرچه باز هم محافظتی است؛ ممکن است فشار بالای بیماری باعث نیاز به تکرار شود | ماندگاری بیشتر؛ قدرتمند بعد از باران؛ اثر درمانی بعد از نفوذ |
مقاومت قارچها | خطر مقاومت پایینتر چون عملکرد چندمحلی (multi-site) است؛ اما استفاده مرتب و بدون گردش ممکن است مقاومت یا تحمل ایجاد کند | مشابه؛ مانکوزب نیز عملکرد چندمحلی دارد؛ مقاومت کمتر ظهور میکند نسبت به سیستمیکها | مقاومت بیشتر؛ نیاز به چرخش مواد مؤثر و ترکیب با سموم حفاظتی |
قیمت | معمولاً مقرونبهصرفه؛ هزینه کمتر در مقایسه با محصولات وارداتی یا سیستمیک | قیمت مناسب؛ شاید کمی بالاتر یا مشابه بسته به مارک و واردات | معمولاً قیمت بیشتر؛ هزینه مصرف و تعداد دفعات مصرف ممکن است بیشتر باشد |
اثر درمانی | ندارد؛ فقط پیشگیری و محافظت | همانطور بیشتر محافظتی؛ برخی اثرات کم درمانی در شرایط خاص وجود دارد اما نه عمیق | درمانی قوی؛ مناسب وقتی بیماری پیشرفته شده باشد |
دستور مصرف پیشنهادی و نکات کاربردی
با فرض اینکه نسخه زرین سرشت پارس کیفیت استاندارد دارد، این نکات برای استفاده مؤثر کاپتان مفیدند:
-
دوز مصرف معمول
معمولاً دوز پیشنهادی بین ۲ تا ۳ کیلوگرم در هکتار برای محصولات باغی و سبزیجات—بسته به برچسب محصول و قدرت بیماری—متغیر است. -
زمان سمپاشی
- پیش از شروع بیماری، هنگام ایجاد برگها و ساقههای جدید
- بعد از باران سنگین یا رطوبت زیاد برگی
- صبح زود یا عصر وقتی دما معقولتر است و آفتاب مستقیم موجب سوزاندن برگ نخواهد شد -
تکرار و فواصل سمپاشی
معمولاً هر ۱۰-۱۴ روز یا پس از باران سنگین نیاز دارد تا محافظت سطح حفظ شود. -
کنترل PH و ترکیب محلول سم
کاپتان در محلولهایی با pH خیلی بالا سریعتر تجزیه میشود—یعنی اگر آب سمپاشی یا آب مورد استفاده قلیایی است، بهتر است از بافر کنندهها یا افزودنیهای اسیدی استفاده گردد. -
استفاده از تجهیزات حفاظتی فردی
ماسک، دستکش، محافظ چشم، لباس مناسب؛ از تماس مستقیم پوست و استنشاق گرده سم جلوگیری شود. -
رعایت فاصله برداشت
بسته به محصول، باید فاصله زمانی بین آخرین سمپاشی و برداشت محصول رعایت شود تا باقیمانده سم در سطح محصول پایینتر از حد مجاز باشد. -
انبارداری
در مکانی خشک، خنک، دور از نور مستقیم آفتاب و دور از رطوبت نگهداری شود.
مزایا و معایب
مزایا:
-
قیمت اقتصادی و دسترسی در بازار داخلی
-
طیف خوب اثر حفاظتی بر بیماریهای قارچی سطحی
-
مناسب برای محیطهایی با رطوبت بالا به شرط تکرارهای مناسب
-
کمترین خطر مقاومت نسبت به قارچکشهای سیستمیک
معایب:
-
بدون اثر سیستمیک؛ بیماریهای داخلی قابل درمان نیستند
-
اثر آن پس از شستشو / باران کاهش مییابد
-
باقیمانده سم روی میوه یا برگها ممکن است باشد اگر فاصله برداشت رعایت نشود
-
برای بعضی افراد حساس تحریک پوست / چشم؛ خطرات ایمنی بیشتر اگر دستورالعملها رعایت نشود
نتیجهگیری
اگر به دنبال یک قارچکش حفاظتی با قیمت مناسب برای کنترل بیماریهای سطحی در محصولات باغی، سبزیجات یا گلخانه هستی، «کاپتان زرین سرشت پارس» گزینهای قابل اعتماد است — به شرط رعایت دقیق دستورالعمل مصرف، تکرار مناسب و استفاده در زمان مناسب پیش از وقوع بیماری یا در مراحل اولیه آن. برای بیماریهای شدیدتر یا عفونت داخلی گیاه، شاید نیاز باشه از قارچکشهای سیستمیک یا ترکیبی استفاده کنی.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.